Wat mij betreft is de vraag niet ‘waarom theater’: performance is een geschikter woord omdat het je toelaat niet te omsluiten of te definiëren wat het is dat je op zo’n strakke rechtlijnige manier doet. Ik schrijf en beantwoord de vraag ook vanuit mijn performatieve achtergrond die werd versterkt door de Schone Kunsten en de Levende Kunsten.

Performance en wat performance is, verandert voortdurend. Afhankelijk van waar ik me in mijn leven bevind, blijft performance veranderen. Het type performance kan veranderen, waar ik ben kan veranderen, het type werk dat ik maak, voor wie ik het maak, wat ik probeer te communiceren en waar ik het maak.

Ik heb zoveel vragen voor mezelf als ik aan performance denk. Ik heb zelfs nagedacht over de vraag hoe wat ik heb geschreven zichzelf zou kunnen opvoeren met gebruikmaking van de vele manieren waarop performancekunstenaars interviewvragen moeten beantwoorden. Ik begon mezelf te interviewen, me voor te stellen hoe ik zou (kunnen) verwoorden wat ik mezelf vroeg zonder de respondent te zijn.

Ik schreef een tekst. Vat hem op zoals je wil. Als een gedicht, een monoloog, een toespraak, een dialoog of een engagement... Wat het ook is dat je wilt of kunt voorstellen dat het is. Het gaat om een gesprek dat mijn ingewanden voor het grootste deel van mijn leven heeft geteisterd.

Lang heb je me ontweken, was de gedachte die welig tierde.
Natuurlijk moet het zwarte lichaam zichzelf na-apen
en dat wordt er ook van verwacht,
als het dat niet meer doet, is dat een vreemde zaak,
want waar kijk je naar, hoe begin je het lichaam te ontmoeten
dat aan jou wordt voorgesteld op een manier die ik zelf heb gekozen?

Wat dan met de lagen en de complexiteiten van het lichaam
dat naar deze werkplaats is geleid,
koppig gekooid, zodat je het kunt zien zoals het lichaam dat wil?
Verandert dit niet het uitzicht en de dynamiek?
Treed jij niet op dezelfde manier op waarop dit lichaam voor jouw ogen optreedt?
De dynamiek van de macht en de manier van veranderen is veranderd,
of dat zou zeker moeten.

Deze innerlijke dialoog is de basis van de reden waarom ik besloten heb om performancekunst te maken. Dit is wat mij op dit pad heeft geleid. We treden allemaal op. Objecten treden op. En mensen kunnen objecten en hun betekenis met een performance veranderen, waardoor je gelooft dat een ding iets totaal anders is. Voor zover ik me kan herinneren, treed ik al op. We komen huilend uit de moederschoot, we komen op de wereld en onze moeders laten ons kennismaken met het performen.

Wat is dan mijn eerste actieve herinnering aan dat performen, de herinnering die me deed denken dat wat ik deed voor iedereen een normaal leven was? Mij is bijgebleven dat, toen ik zowat vijf jaar oud was, de kinderen in de buurt een bruiloft naspeelden. Ik kan me niet meer herinneren waarom ik de bruid was. Wat ik me wel herinner is dat wij, de kinderen, tussen de drie en zestien jaar oud waren. We speelden allemaal samen als het om zoiets groots ging. Er waren kostuums, we droegen make-up, maakten een stoet, we waren kinderen die voor hun eigen vermaak zorgden in een township tijdens de apartheid in Zuid-Afrika. Nog geen twee jaar later werd Zuid-Afrika een democratie en de township veranderde op een manier die wij niet konden zien, maar onze optredens en onze dansen veranderden, de muziek veranderde.

Nogmaals, waarom optreden? Omdat het me het gevoel gaf dat ik kon ademen.

Buhlebezwe Siwani is een Zuid-Afrikaanse beeldende kunstenaar die actief is op het gebied van performancekunst, fotografie, beeldhouwwerk en installaties. In haar werk onderzoekt ze de patriarchale framing van het lichaam en de beleving van de zwarte vrouw. Ze is stichtend lid van het invloedrijke collectief iQhiya, dat werd gevormd als activistisch antwoord op het gebrek aan tentoonstellingsmogelijkheden voor en de ondervertegenwoordiging van zwarte vrouwelijke kunstenaars.