In een tijd waarin we niet alleen aangemoedigd, maar ook steeds meer gedwongen worden om het grootste deel van ons dagelijks leven – werken en ontspannen, interageren en socialiseren, lesgeven en leren, winkelen, entertainen en zelfs protesteren – vanuit de eenzame opsluiting van onze eigen privéwerelden te leiden, is theater een van de laatste echt openbare ruimtes die ons ter beschikking staan. Niet alleen met het oog op gezelligheid, zelfs al is het ook dat, maar als een activiteit die sociaal, in groepsverband, door fysieke aanwezigheid en in uitwisseling met andere levende, ademende, denkende, dromende mensen wordt uitgedacht en uitgevoerd.

Ik wil het belang van de momenten die ik met anderen heb meegemaakt niet vergeten, de energie van het samenkomen, de prikkel van het vangen van een blik van overeenstemming of afkeuring, de opwinding van het beantwoorden van een glimlach met een glimlach. Een soort seculiere congregatie waarvan de eigenheid inherent is aan het theater, net als aan live concerten, nachtclubs, straatprotesten: het besef dat deze zelfde mensen nooit meer samen zullen zijn, nooit meer deze tijd, ruimte en emoties zullen delen.

Ik wil er niet aan denken dat er zal begonnen worden met de afbraak van theaters, dat ze zullen veranderen in instrumenten van nationale populistische cultuuroorlogen of zullen blijven voortploeteren onder de marktgeleide imperatieven van het communicatieve kapitalisme. Ze moeten zijn wat ze altijd verondersteld zijn te zijn: bakens van de gemeenschap, plaatsen waar we samenkomen om collectief na te denken over wie we zijn, wat we doen, waar we naartoe gaan.

Ik wil geen aanbieder van online content worden, met eindeloze streams, Zooms, virtuele auditoria en digitale podia, die een beroep doen op het gevoel van verbondenheid en ‘saamhorigheid’, maar in feite weinig meer doen dan de onteigeningslogica van de neoliberale cultuurindustrie bevorderen en ons op afstand houden, afgescheiden en alleen voor onze schermen.

Ik wil geloven dat solidaire verbanden zullen standhouden en hechter zullen worden: de solidariteit in kleine daden van alledaagse vriendelijkheid, kameraadschap en medeleven, niet de holle gebaren van bombastische proclamaties en betekenisloze hoogdravendheid. En ik zou willen dat ze ook naar het theater zouden vertaald worden. Naar hoe we met elkaar werken, hoe we samenkomen en waarover we praten, naar wie we luisteren – niet alleen naar zij die zich in een geprivilegieerde en machtige positie bevinden, maar ook naar zij die worden genegeerd, achtergelaten, niet op hun gemak zijn of gewoonweg niet geïnteresseerd in het naleven van de regels van ‘waardig’ en aanvaardbaar zoals die door bedrijven gesponsorde instellingen en media worden bekrachtigd.

Ik wil niet dat kunst als luxe bestaat, terwijl wat kunst doet een noodzaak zou moeten zijn.
Ik wil niet stoppen met verlangen, verbeelden, bevragen, betwijfelen, luisteren, leren, respect betonen voor zij die er niet om vragen en minachting voor zij die het als een geboorterecht beschouwen.

Ik wil dat niets verstoken is van het potentieel voor verandering.

Brussel, juni 2020

Sanja Mitrović werd geboren in Zrenjanin (voormalig Joegoslavië) en leeft momenteel in Brussel. Als regisseur, schrijfster en performer heeft haar werk internationale erkenning verkregen voor haar onderzoek naar de relatie tussen theater en de sociale, politieke en culturele realiteit van onze tijd. Haar werk werd o.a. gepresenteerd tijdens het kunstenfestivaldesarts in Brussel, de Wiener Festwochen en het BITEF-festival in Belgrado.