Theater laat ons toe om ons te identificeren met anderen. Of je nu op het podium een rol vertolkt die in het echte leven heel anders is dan jezelf, dan wel of je als publiek naar een personage op het podium kijkt waarvan je geen idee had dat het je zou kunnen boeien, tijdens – en na – deze ervaring is het resultaat hetzelfde: je weet en begrijpt meer over wat het betekent om mens te zijn. Het verruimt je, het verruimt je menselijkheid, het verbreedt je horizon, het opent je ziel: je kunt voelen hoe het is om iemand te zijn die je niet bent, het doorbreekt de grenzen van je identiteit, het dwingt je niet alleen om je te verhouden tot iemand anders maar soms zelfs tot het worden van iemand anders, al is het maar voor even. Empathie, solidariteit, onderlinge verbondenheid, medeleven… Theater gedijt omdat het geworteld is in deze essentiële menselijke kwaliteiten. Theater draagt onze verhalen naar de toekomst, het laat een moment voor altijd voortleven.

Een van de moeilijkste dingen om van de ene generatie op de andere door te geven, is 'levenservaring'. Ook hier helpt theater om dit op de meest organische manier te bereiken. Het kan een uitdrukking, een vorm, een interpretatie, een persoonlijke invalshoek vinden om details of essentiële delen van onze geschiedenis levendig te houden. Het theater omlijst de wereld... Het weerspiegelt die ook en daagt die uit. Taboes worden bespreekbaar. Moeilijke onderwerpen krijgen een platform, er is een vrijheid op het toneel die soms verder reikt dan de ruimte die ons in het echte leven wordt toebemeten. De context van het theater kan een zorgzame thuis zijn, de conventie ervan helpt om een veilige bubbel te creëren: we worden erdoor uitgedaagd en paradoxaal genoeg voelen we ons er ook veilig in. Het idee dat theater een beschermende plek creëert is heel reëel, voor veel mensen is het een toevluchtsoord, een tempel, een plaats van aanbidding zelfs, wanneer er een voorstelling van een kunstenaar is die je echt wilt zien, of een verhaal dat je absoluut wilt ervaren. Het creëert een kans om mensen te zien, te horen, te voelen en te ontmoeten die anders onbereikbaar zouden zijn voor jou. Het brengt mensen echt samen, op de meest eenvoudige en praktische manier. Het is therapeutisch: door het zien van een personage dat iets meemaakt dat je zelf hebt meegemaakt, voel je je gehoord, ben je niet meer alleen, voel je dat die ervaring naar waarde wordt geschat. Theater geeft waarde aan het kleinste gebaar, geeft perspectief aan de grootste tragedie.

Theater transformeert ook de tijd: het stelt je in staat om de polsslag van het leven anders te ervaren. Door de ups en downs van de voorstelling, wiegt het je met een eb en vloed van emoties. Het mooie is dat ons innerlijk ritme wordt uitgedaagd. Sommige voorstellingen voelen lang aan terwijl ze objectief gezien kort zijn, andere voelen kort aan terwijl ze lang zijn: het brengt je vaak in deze parallelle dimensie waar het verleden, het heden en de toekomst door elkaar lijken te lopen. Het daagt je geheugen uit: theater bestaat alleen in de hoofden van degenen die aanwezig waren. En geen twee hoofden ervaren hetzelfde theater, het is ongelooflijk persoonlijk, zelfs al is het een collectieve ervaring.

Mijn meest gekoesterde herinneringen aan theater zijn die momenten waarop ik het voorrecht had om de voorstelling van binnenuit te zien ontstaan. Werken aan de ontwikkeling van een tekst of een scène, zien hoe al deze letters, deze woorden, deze zinnen tot één samenhangend geheel samenkomen, is altijd een wonder geweest. De uitvoerders verbinden de puntjes, de ideeën vinden een uitdrukkingsvorm die het oorspronkelijke uitgangspunt overstijgt. Chaos wordt orde. En geen twee voorstellingen, zelfs niet als ze precies op dezelfde manier worden gespeeld, laten je hetzelfde voelen. Hetzelfde verhaal kan zich steeds weer aan je openbaren. Elke keer als je iets anders ziet, groeit het met je mee.

De wereld is een plek waar heel weinig voor mij betekenis lijkt te hebben: op de een of andere manier organiseert theater al deze willekeurige gebeurtenissen, brengt ze die samen in een verteerbaar geheel, het structureert je denken, biedt perspectief. Met andere woorden, voor sommigen onder ons geldt dat theater hen gezond houdt.

Sidi Larbi Cherkaoui is een Belgische choreograaf. Hij maakte meer dan vijftig choreografieën en sleepte een heleboel prijzen in de wacht, waaronder twee Olivier Awards, drie Ballet Tanz-prijzen als beste choreograaf en de Kairosprijs voor zijn artistieke visie en zijn zoektocht naar een interculturele dialoog. Hij heeft zijn eigen gezelschap Eastman en is artistiek leider dans van Opera Ballet Vlaanderen.